کمدی کهن

معادل دیگر: کمدی آریستوفان، کمدی قدیم
کمدی کهن، آن دسته از آثار یونانی باستان است که تا حدود سال 388 قبل از میلاد، همزمان با ویرانی آتن و شکست یونانیان از مقدونیه در جنگ پلوپونزی نوشته شد. در کمدی کهن قهرمان اصلی بر همه‌ی نیروهای بازدارنده پیروز می‌شود و هدف خود را به انجام می‌رساند. معشوقه هم گاه این پیروزی را کامل می‌کند. در مواردی این قهرمان از افتخارات خدای تجدید حیات یافته بهره‌مند می‌شود. از این کمدی‌ها، فقط تعدادی از آثار آریستوفان، کمدی نویس بزرگ جهان باقی مانده است. آریستوفان گویی بیش از چهل نمایش‌نامه نوشت که یازده نمونه از آن‌ها با نام‌های آخارنین‌ها، ابرها، اکلسیاسوزه، پرندگان، پلوتوس، حشرات، صلح، غوکان، سموفوریازو، شوالیه‌ها و لیسیستراتا باقی مانده‌اند. در کمدی ابرها، آریستوفان، سقراط با به تمسخر می‌گیرد و به سوفسطاییان حمله می‌کند. در کمدی پرندگان دموکراسی به استهزا گرفته می‌شود. در لیسیستراتا همسران سربازان دوطرف جنگ اعتصاب جنسی می‌کنند تا شوهرانشان به جنگ پلوپونزی پایان دهند. کمدی غوکان ماجرای عزیمت دیونوس، خدای باروری و فلاحت به جهان مردگان و فراخوان اورپپید، تراژدی‌نویس یونان باستان به جهان زندگان است. دیونوس در این کار با هرکول مشورت می‌کند و برای این که خود را چون او بپندارد، پوست شیر بر تن می‌کند. در همین زمان برده‌ی مضحکی به نام گسانتیاس با او همراه می‌شود. آن‌ها به دنبال نهر استوخس در جهان زیرین می‌روند و وقتی به نهر می‌رسند خارون کرجی‌بان را می‌بینند. خارون ارواح را ازنهر عبور می‌دهد، دیونوس و فرد همراهش را در قایق خود می‌نشاند و به آن سوی نهر می‌برد. در این زمان صدای غوکان آن‌ها را همراهی می‌کند. برای دیونوس حوادث خنده‌آوری اتفاق می‌افتد و سرانجام بین ایس خولوس و اورپید هر دو تراژدی‌نویس، مناظره‌ای مضحک در می‌گیرد. دیونوس، ایس‌خولوس را ترجیح می‌دهد و او را با خود به جهان زندگان باز می‌گرداند.
در کمدی‌های آریستوفان وقاحت، تمسخر وقایع و شخصیت‌های زمانه و زندگی اشتراکی، بیان زندگی فاسد شهری و جنون بشری برای جنگ، از درون مایه‌های اصلی است. وجود ساختمان کلاسیک پنج قسمتی که در آن گروه همسرایی نقشی مهمی ایفا می‌کند، از دیگر خصوصیات کمدی‌های آریستوفان بوده است.
منبع مقاله :
اصلانی، محمدرضا؛ (1394)، فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز همراه با نمونه‌های متعدد برای مدخل‌ها، تهران: انتشارات مروارید، چاپ اول.